26 kwietnia 2022 r. odwiedziłam uczniów VII klasy S.P. w Nowym Borku. Temat naszego spotkania „HYMN POLSKI - MAZUREK DĄBROWSKIEGO”. W tym roku przypada 95 rocznica ustanowienia Mazurka Dąbrowskiego hymnem Polski.
Polska, tak jak inne kraje, posiada swoje symbole narodowe. Należą do nich flaga, godło oraz hymn. Flaga Polski jest biało‑czerwona i stanowi odwzorowanie kolorów godła państwowego. Biel najczęściej utożsamiamy z czystością, natomiast czerwień z odwagą i walecznością. Flaga występuje także w wariancie z godłem umieszczonym pośrodku białej, górnej części. Godłem Polski jest czerwona tarcza, na tle której umieszczono białego orła w złotej koronie. Orzeł ma zwróconą w prawo głowę, rozłożone skrzydła, jego dziób oraz szpony są złote. Hymn Polski to Mazurek Dąbrowskiego, który początkowo był nazywany Pieśnią Legionów Polskich we Włoszech. Słowa zostały napisane przez Józefa Wybickiego w 1797 roku we Włoszech. Żeby zrozumieć tekst oraz przywoływane w nim wydarzenia oraz osoby, należy najpierw poznać genezę powstania hymnu.
W 1795 roku, po trzecim rozbiorze Polski, kraj przestał istnieć na mapie. Przetrwał jednak w pamięci, kulturze oraz języku milionów Polaków, którzy znaleźli się pod zaborami. Zaborcy - Prusy, Austria oraz Rosja - byli w stanie ciągłych konfliktów i wojen z innym mocarstwem - Francją. Jednym z kluczowych generałów francuskich wojsk był Napoleon Bonaparte, który od 1796 roku stacjonował ze swoją armią na terenie Włoch. Dzięki jego działaniom Polakom udało się porozumieć z nowym rządem Republiki Lombardzkiej (jednego z małych państewek włoskich, które później weszło w skład Republiki Cisalpińskiej), co doprowadziło do powstania Legionów Polskich. Dzięki staraniom generała Jana Henryka Dąbrowskiego oraz pomocy Józefa Wybickiego, Legiony Polskie miały umundurowanie zbliżone do polskiego, a językiem komend oraz stopni był polski.
Pieśń Legionów Polskich we Włoszech niezwykle szybko zyskała popularność. Początkowo śpiewali ją sami żołnierze, ale dotarła też na tereny wszystkich trzech zaborów. Tekst został przetłumaczony na inne języki europejskie przez osoby sympatyzujące z Polakami i ubolewające nad losem Polski. Oficjalnie hymnem Polski Mazurek Dąbrowskiego stał się 26 lutego 1927 roku, jednak towarzyszył Polakom w istotnych wydarzeniach: był śpiewany podczas zwycięskiego wjazdu generała Dąbrowskiego do Poznania w 1806 roku, podczas powstań (listopadowego, Wiosny Ludów, styczniowego), a także w czasie obu wojen światowych.
Z uwagi na użycie archaizmów, język hymnu może być dla współczesnych niezrozumiały. Spróbujmy zatem wyjaśnić poszczególne zwrotki utworu. Najbardziej znana jest pierwsza zwrotka, która nawiązuje do trzeciego rozbioru Polski, ale wyraża także patriotyzm oraz wolę walki o ojczyznę. Refren nawiązuje do postaci generała Dąbrowskiego oraz Legionów Polskich we Włoszech. Druga zwrotka wspomina postać Stefana Czarnieckiego, dowódcy polskiego podczas potopu szwedzkiego. W kolejnej jawi się postać Napoleona Bonaparte, pod którego zwierzchnictwem powstały i funkcjonowały Legiony Polskie. Józef Wybicki miał nadzieję, że dzięki niemu uda się uwolnić Polskę z rąk zaborców. Zwrotka czwarta wskazuje, że jedynym sposobem na osiągnięcie sukcesu jest ogólnopolska zgoda i brak konfliktów, który można osiągnąć poprzez pamięć o Polsce. Następna zwrotka nawiązuje to tarabanu, dużego bębna używanego podczas przemarszu polskich wojsk - ta część ma symbolizować oczekiwanie Polaków, którzy pozostali na terenach ojczyzny na wojsko, które ma ich wyzwolić. Ostatnia ze zwrotek przywołuje zwycięską bitwę pod Racławicami pod wodzą Tadeusza Kościuszki, a także wyraża ufność do Boga.
Po krótkim wykładzie postanowiłam sprawdzić wiedzę siódmoklasistów ze znajomości hymnu narodowego za pomocą krótkiego quizu. Jednak po mimo niektórych podchwytliwych pytań uczniowie wykazali się stuprocentową znajomością tekstu. A na zakończenie nawet udało mi się namówić jednego z uczniów do odśpiewania wszystkich czterech zwrotek Mazurka Dąbrowskiego. Za co w nagrodę od całej klasy dostał głośne brawa, a od Pani nauczycielki j. polskiego piątkę z aktywności na lekcji. Żegnając się jak zawsze zachęcałam do odwiedzenia naszej biblioteki, w której możemy znaleźć wiele książek dokładniej opisujących powstanie naszego hymnu oraz wiele innych ciekawych historii.
Kinga Rybka
