Budowanie tożsamości lokalnej pod wpływem tradycji, wydarzeń, procesów historycznych,
podmiotów etc.
Stowarzyszenie Kulturalne “Collegium Suprasliense” w Supraślu było organizatorem Ogólnopolskiej konferencji naukowej pod hasłem: Budowanie tożsamości lokalnej pod wpływem tradycji, wydarzeń, procesów historycznych, podmiotów etc. , która odbyła się w Cisnej 27 września 2014 r.
Stowarzyszenie to działa od wielu lat i jest inicjatorem wielu przedsięwzięć naukowych, kulturalnych, promocyjnych na terenie Podlasia jak i całej Polski. Collegium Suprasliense współpracuje z wieloma podobnymi stowarzyszeniami w całej Polsce. Prezesem stowarzyszenia jest dr hab. prof. KUL, pracownik Instytutu Socjologii na Wydziale Nauk Społecznych KUL w Lublinie.
Tożsamości mówiąc najogólniej jest to samoidentyfikacja, samookreślenie jednostki lub grupy, zbiorowości czy społeczeństwa np., danej miejscowości i podobnie jak tożsamość narodowa czy ma dwa główne elementy składowe. Po pierwsze, jest to poczucie odrębności wobec innych społeczeństw, a po drugie świadomość wspólnoty. Powstanie takiej wspólnoty to długotrwały proces, który kształtują takie czynniki jak zamieszkiwanie określonego terytorium w tym przypadku miejscowości, wspólnie przeżywane wydarzenia historyczne, świadomość wspólnego pochodzenia, religii, koligacji rodzinnych, stosunek do dziedzictwa kulturowego, a więc tradycji, obyczajów, kuchni i innych, ale także do władzy (a obecnie szczególnie samorządowej), uczestniczenie w sprawowaniu tejże władzy, co może dzielić lub łączyć. Poczucie tożsamości społeczeństwa wzrasta wraz ze stopniem jego aktywności.
Jak jasno wynika z definicji nie wystarczy samo zamieszkiwanie na określonym terytorium, aby we współczesnym świecie ukształtowało się poczucie wspólnoty, bowiem współczesny świat bardzo różni od tego sprzed 100 czy nawet 50 lat. Znaczny wpływ ma na to rozwój techniki, automatyzacja procesów produkcji. Dzięki temu ludzie stali się samowystarczalni, tzn. nie potrzebuje pomocy w codziennych czynnościach, które kiedyś wymagały współdziałania wielu osób. Samowystarczalność powoduje swego rodzaju atomizację życia jednostki. Poczucia tożsamości nie można równać z adresem zamieszkania. Jedna z nielicznych dobrych stron tych zmian w świadomości społecznej jest zanikanie starych antagonizmów terytorialnych np. „góra” kontra „dół” miejscowości, a w dużych miastach dzielnica kontra inna dzielnica.
Drugim takim zagrożeniem poczucia tożsamości jest globalizacja czego przejawem są np., te same seriale oglądane w wielu krajach, w różnych kręgach kulturowych, a nawet cywilizacyjnych. Za sprawą wszechobecnych mediów na znacznej przestrzeni naszego świata króluje ta sama muzyka, te same modowe trendy, a nawet te same potrawy i sposoby spędzania wolnego czasu , obyczajów powoduje pewną uniformizację kultury masowej. Na początku XXI w. Polacy swój czas wolny spędzają podobnie do większości Amerykanów, np., przy grillu czy na rodzinnych zakupach w hipermarketach, co dla wielu osób nadal jeszcze jest wyrazem dobrobytu, rozwoju, bo 25 lat temu takie obrazki znaliśmy tylko z filmów amerykańskich.
Pośpiech, brak czasu, dziesiątki spraw, które musimy codziennie realizować, załatwiać nie są sprzymierzeńcami kształtowania tożsamości społeczeństwa, wspólnoty – do tego potrzebna jest refleksja, czas. Dlatego potrzebne są dziś świadome działania kierujące naszą uwagę na dziedzictwo historyczne, kulturowe, walory przyrodnicze, zdrowotne regionu, inspirujące do odpowiednich postaw społecznych, np.: patriotycznych, ekologicznych, aktywnego sposobu spędzania wolnego czasu itp.
W konferencji w Cisnej udział zgłosiło wielu historyków z naszego regionu dlatego organizatorzy zadecydowali, że impreza odbędzie się na Podkarpaciu. Robert Borkowski przedstawił referat dotyczący lokacji Głogowa Małopolskiego i spory o kształt założeń lokacyjnych. Inni mówcy mówili m. in. o dziejach Jodłowej, Mokrego. Jacek Magoń podkreślił rolę tradycji strzeleckich i legionowych w kształtowaniu tożsamości małych miast na Rzeszowszczyźnie na początku XXI w. Podlasie reprezentował Wojciech Załęski, który przedstawił rolę oo. Salezjanów w kształtowaniu tożsamości Supraśla, a gospodarz konferencji Mariusz Zemło mówił o działalności Stowarzyszenia Collegium Supraslinense w kontekście kształtowania tożsamości Supraśla.
Podobnie sformułowałam temat swojego wystąpienia, w którym przedstawiłam rolę Towarzystwa Miłośników Ziemi Błażowskiej i prasy lokalnej w kształtowaniu tożsamości Błażowej. Wystąpienie swoje wsparłam pokaźnym już dorobkiem publikacji TMZB oraz egzemplarzami Kuriera Błażowskiego. Publikacje i czasopismo wywołały żywe zainteresowanie naszym miastem i społecznością, stowarzyszeniem i redakcją Kuriera, która w większości tworzą te same osoby i od wielu lat z wielkim powodzeniem prowadzona jest działalność propagowania kultury, wdrażanie do uczestnictwa w kulturze, propaguje się i zachęca do poznawania własnego dziedzictwa historycznego, przybliża obywatelom sprawy związane z zadaniami samorządów, inspiruje i aktywizuje społeczeństwo budując na tych mocnych fundamentach tożsamość, co jest jednym z warunków powstania społeczeństwa obywatelskiego.
Konferencja była też miejscem wymiany doświadczeń na temat różnych możliwości i form działalności stowarzyszeń. Pokłosiem spotkania będzie wydawnictwo naukowe, które ukaże się w przyszłym roku.
dr Małgorzata Kutrzeba