19 października 2023 r. z lekkim poślizgiem, ale z przyczyn niezależnych od nas, rozpoczęliśmy Narodowe Czytanie 2023.
Na początku powitałam dr Hannę Krupińską-Łyp, która wprowadziła nas w nadniemeńskie klimaty. Witałam burmistrza Jerzego Kocoja, wszystkich radnych wraz z przewodniczącym Rady Miejskiej Sławomirem Kowalem na czele, Jadwigę Szermach, prezes Gospodarki Komunalnej w Błażowej, oraz wszystkich przybyłych gości.
Przywitałam Państwa polską pieśnią szlachecką, powstałą prawdopodobnie na terenie Galicji w XVIII wieku „Ty pójdziesz górą”. Treść jej została wykorzystana między innymi w powieści tegorocznego Narodowego Czytania.
Akcja Narodowe Czytanie zapoczątkowana była przez Prezydenta RP Bronisława Komorowskiego w 2012 roku. Została zainicjowana wspólną lekturą „Pana Tadeusza” Adama Mickiewicza. W 2013 roku w całej Polsce odbyło się czytanie dzieł Aleksandra Fredry, a podczas następnych edycji przeczytano kolejno: „Trylogię” Henryka Sienkiewicza oraz „Lalkę” Bolesława Prusa.
W 2016 roku ówczesna para prezydencka rozpoczęła Narodowe Czytanie „Quo vadis” Henryka Sienkiewicza w warszawskim Ogrodzie Saskim. W 2017 roku lekturą Narodowego Czytania było „Wesele” Stanisława Wyspiańskiego.W 2018 r. Narodowe Czytanie miało wyjątkowy charakter – w związku z jubileuszem setnej rocznicy odzyskania przez Polskę niepodległości Para Prezydencka zaprosiła do czytania lektury „Przedwiośnie” Stefana Żeromskiego.W 2019 roku lekturą Narodowego Czytania były „Nowele polskie” – zbiór 8 utworów autorstwa Elizy Orzeszkowej, Marii Konopnickiej, Bolesława Prusa, Brunona Schulza, Władysława Stanisława Reymonta, Stefana Żeromskiego, Henryka Sienkiewicza i Henryka Rzewuskiego. Lekturą Narodowego Czytania 2020 r. wybrana została „Balladyna” Juliusza Słowackiego. W związku z obostrzeniami wprowadzonymi przez pandemię koronawirusa tamta edycja została nagrana i udostępniona online. Natomiast w roku 2021 czytaliśmy,,Moralność Pani Dulskiej” Gabrieli Zapolskiej. W ubiegłym roku,spotkaliśmy się, aby przypomnieć sobie lata szkolne, bo któż z nas nie pamięta ze szkoły podstawowej mrocznej sceny z,,Liliji” „Zbrodnia to niesłychana, Pani zabija pana”, albo ballady,,Pani Twardowska” „Jedzą, piją, lulki palą” i tak dalej…,,Ballady i Romanse’’ naszego wieszcza Adama Mickiewicza to lektura Narodowego Czytania 2022.
Miejsko-Gminna Biblioteka Publiczna w Błażowej rozpoczęła akcję „Narodowego czytania” w 2015 r. lekturą „Lalka” Bolesława Prusa i bierze udział w tej akcji już po raz ósmy.
Nad Niemnem, lektura Narodowego Czytania 2023, to najbardziej znana powieść Elizy Orzeszkowej. Powstawała w latach 1886–1887, a w formie książki ukazała się w 1888 roku. Ze względu na barwne opisy, wyrazistych bohaterów i odwołania historyczne, dzieło porównywano do Mickiewiczowskiego Pana Tadeusza. Żadna inna książka pisarki nie została tak entuzjastycznie przyjęta przez recenzentów. Powieść Elizy Orzeszkowej, mimo upływu ponad 130 lat od jej premiery, wciąż jest jedną z najpopularniejszych książek w Polsce. Rody Korczyńskich i Bohatyrowiczów łączy wspólna historia. Przez lata razem gospodarowali na nadniemeńskich ziemiach. Razem ruszyli także do powstania styczniowego. Z czasem między rodzinami powstały konflikty, a ich losy potoczyły się w odmienny sposób.
Przy pomocy prezentacji pokrótce przedstawiłam ważniejszych bohaterów książki za pośrednictwem aktorów ekranizacji filmowej. Dodam, że jest to jedna z produkcji filmowych, która nie zepsuła lektury.
Benedykt Korczyński – to właściciel majątku Korczyn, syn zmarłego Stanisława i brat Dominika, Jadwigi oraz Andrzeja, który zginął w powstaniu w 1863 roku. W roku 1861 powrócił do Korczyna ze studiów i samodzielnie zajmuje się własnym gospodarstwem. Nie wiedzie mu się jednak zbyt dobrze. Prowadzi ciągłe spory z sąsiadami Korczyna – Bohatyrowiczami. Nie potrafi też porozumieć się ze swą żoną. Korczyński w powieści jest wzorem ojca.
Jego upór i pracowitość imponują Witoldowi – jego synowi, który został przez niego wychowany na człowieka uczciwego, szanującego tradycję narodową. Konflikt z zaściankiem Bohatyrowiczów stanowi sprawdzian miłości ojca i syna. Witold kieruje się prawdą i honorem, staje po stronie zaścianka
Leonia- to córka Korczyńskich, która przebywa na pensji w Warszawie. Przyjeżdża wraz z bratem do domu na wakacje.
Emilia Korczyńska- jest żoną Benedykta. Żyje w świecie romansów, urojonych chorób, mody i plotek. Ma pretensje do męża, iż poświęca jej zbyt mało czasu. Nie rozumie jego problemów i zmartwień, związanych z utrzymaniem majątku.
Justyna Orzelska, córka Ignacego – to cioteczna siostrzenica Benedykta Korczyńskiego, młoda i pewna siebie kobieta pragnąca sama o sobie decydować. Justyna obarczona jest przeszłością. Doświadczyła młodzieńczej miłości do Zygmunta Korczyńskiego, który wyjechał i po dwóch latach powrócił już żonaty. Uczucie to przyniosło dziewczynie wiele cierpienia. Justyna postanawia poślubić Janka Bohatyrowicza, odrzucając przesądy stanowe i oświadczyny Różyca.
Marta Korczyńska- to kuzynka Benedykta, stara panna, która pomaga mu w gospodarstwie. Kiedyś łączyło ją wielkie uczucie z Anzelmem Bohatyrowiczem, lecz z tej miłości zrezygnowała, obawiała się, iż popełnia mezalians, z powodu którego ludzie będą z niej drwić. Bała się również ciężkiej pracy.
Jadwiga Darzecka, siostra Benedykta i jej mąż hrabia Darzeckito ludzie bogaci. Ich dzieci są przekonane, iż pochodzenie arystokratyczne czyni je lepszymi. Darzecki dba tylko i wyłącznie o własne korzyści, sprawy kraju go nie interesują. Do Benedykta przybywa po posag żony.
Maria Kirłowa- to matka pięciorga dzieci, samodzielnie prowadząca gospodarstwo. Jest kobietą niezależną, pracowitą, dzielną. Zdaje sobie sprawę z faktu, iż na męża – lekkoducha nie może liczyć w żadnej sytuacji.
Bolesław Kirło- jest mężem Marii i ojcem gromadki dzieci. W domu bywa jedynie gościem. Zajmuje się wyłącznie rozrywkami i odwiedzaniem sąsiadów.
Teofil Różyc- to krewny Kirłów. Jest człowiekiem egoistycznym, amoralnym, zepsutym.
Andrzejowa Korczyńska- to wdowa po Andrzeju, całkowicie wierna pamięci męża. Zdaje sobie sprawę z tego, iż źle wychowała syna. Jest zrozpaczona jego postępowaniem, lecz nie ma na nie żadnego wpływu.
13. Zygmunt Korczyński- to syn Andrzeja Korczyńskiego. Jest egoistą, człowiekiem bez żadnych uczuć, cynicznym i wyrachowanym. Nie ma szacunku dla nikogo i niczego. Ojca, który poświęcił życie dla ojczyzny, nazywa „szkodliwym szaleńcem”. Nie jest godzien miana syna Andrzeja Korczyńskiego.
Klotylda- to żona Zygmunta, kocha go, lecz bez wzajemności.
Jan Bohatyrowicz- jest synem Jerzego, który zginął w powstaniu. To człowiek pracowity, uczciwy, wytrwały, skromny i wrażliwy.
Anzelm Bohatyrowicz- jest stryjem Janka, człowiekiem już starym i schorowanym. Brał udział w powstaniu, przyjaźnił się niegdyś z Andrzejem Korczyńskim. Anzelm zakochany był w Marcie Korczyńskiej.
Ostatni slajd prezentacji przedstawia Klemensa i Jana Bohatyrowiczów przy grobie Jana i Cecylii w Bohatyrowiczach, lata 80. XIX w.. Jest to fotografia z archiwum Elizy Orzeszkowej.Grób ten symbolizuje początek rodu Bohatyrowiczów, łączy pokolenia. Pamięć o ich epoce jest zachowywana dzięki ustnym przekazom. Anzelm Bohatyrowicz jest strażnikiem tradycji rodu, przekazuje legendę o Janie i Cecylii. Mogiła bohaterów ukazuje kult pracy.
Po prezentacji oddałam głos naszemu dobremu duchowi Narodowego Czytania, niezastąpionej dr Hannie Krupińskiej -Łyp. Jeszcze może przybliżę osobę pani Hanny. Hanna Krupińska – Łyp, doktor nauk humanistycznych, wieloletni wykładowca akademicki Uniwersytetu Rzeszowskiego, w latach 1990-2014 dyrektor Centrum Kultury Języka Polskiego dla Cudzoziemców Uniwersytetu Rzeszowskiego, autorka szkiców o współczesnych poetach polskich, również z kręgu ZLP,wieloletnia współpracownica „Kuriera Błażowskiego”.
Na zakończenie naszedł czas podziękowań. Serdecznie dziękuję:Pani Hannie, za tak wspaniałe przedstawienie nadniemeńskich stron, wszystkim czytającym, Jerzemu Kocojowi i Jadwidze Szermach za wspaniały dialog Benedykta z Emilią, wszystkim państwu, że zechcieliście spędzić z nami ten czwartkowy wieczór.
Dziękuję wszystkim darczyńcom naszego stołu: Małgosi Sowie za serki, Agnieszce Łach za chleb wiejski, pani Gieni Puzio za placek, pani Tosi za ciastka, moim dziewczynom Asi i Madzi za słodkości i inne pieczyste smakołyki oraz pomoc w dekoracji sali, oczywiście mojemu mężowi i córce za barszcz, smalec i proziaki, Czesi – naszej „Kurierowej kucharce” … Dziękuję wszystkim darczyńcom szwedzkiego stołu, których nie wymieniłam. Jak zwykle mogłam na Was liczyć – jesteście wielcy!
Zapraszam na kolejne spotkania w błażowskiej bibliotece.
Więcej zdjęć w PDF – kliknij tutaj.
Anna Heller
